Ayurveda vindt haar oorsprong in het oude India en betekent letterlijk “Wetenschap van het leven”. Niet voor niets wordt de Oosterse leer gezien als één van de oudste gezondheidswetenschappen. Ayurveda biedt handvatten om je gezondheid (lichamelijk, geestelijk en je ziel) optimaal te ondersteunen door middel van de juiste voedingsstoffen voor jouw lichaam. Het geloof is dat met een Ayurvedische leefwijze, je jouw lichaam door middel van voeding én een gezonde levensstijl in balans kunt houden. Hierdoor worden mentale en fysieke ziekten preventief tegengegaan.
Een universele wijsheid
Ayurveda gaat niet alleen over 'helende' recepten, maar ook over bepaalde zienswijzen. Zo komt de Ayurvedische voedingsleer niet alleen tot uiting in voeding, maar ook in je levensstijl. De Oosterse leer gaat ervan uit dat de ideale levensstijl gelijk opgaat met het ritme van de natuur. Je kunt bijvoorbeeld gezond eten en genoeg sporten, maar wanneer je dagelijks veel stress ervaart zul je alsnog een onrustig gevoel ervaren. Ayurveda beperkt zich dus niet tot één ding: er zijn meer aanpassingen nodig om in balans te komen én te blijven.
Leefwijze én voeding
Wanneer je actief yoga beoefent ben je waarschijnlijk weleens in aanraking gekomen met Ayurveda, in het Westen ook weleens 'het zusje van yoga' genaamd. De Westerse en Oosterse geneeskunde verschillen nogal van elkaar in aanpak. Waar bij de Westerse geneeskunde vaak de focus ligt op genezing na ziek worden of het bestrijden van bepaalde symptomen, is het bij de Oosterse geneeskunde juist andersom. De Ayurvedische leer gaat dan ook uit van een preventieve benadering, en behandelen van de symptomen van binnenuit.
In de Ayurvedische keuken wordt gebruik gemaakt van voedingsmiddelen en specerijen die zowel lichaam als geest voeden en ondersteunen. Eerder schreven we bijvoorbeeld al over de voordelen van kurkuma, een specerij dat vaak verwerkt wordt in Ayurvedische recepten. Zo wordt er bij Ayurveda gelet op hoe smaken (rasas) jouw lichaamstype beïnvloeden, of voeding een verkoelend of een verwarmend effect heeft (virya genaamd) én of een maaltijd harmonie (sattvische) in je lichaam brengt met de verschillende voedingsstoffen. Wanneer je weet waar jouw lichaam goed op reageert, kun jij je lichaam onder meer met voeding in balans brengen én houden.
3 typen dosha's
Hoe weet je dan welke voedingsmiddelen wel óf niet geschikt zijn voor jouw lichaamstype? In de Ayurvedische leer wordt uitgegaan van drie typen 'dosha's': Pitta, Kapha en Vata. Dosha is het Ayurvedische woord voor energie. Op het moment dat je geboren wordt, beschikt jouw lichaam over een blauwdruk waarin één van de drie typen dosha's dominant is. Hoewel je alle drie de dosha's in je hebt, is er dus altijd één dominant boven de rest. Wat bij veel mensen voorkomt, is dat zij een combinatie zijn van twee typen dosha's. Tegenwoordig kun je eenvoudig, door middel van het invullen van een uitgebreide online test, ondervinden welk type dosha jij bent. Hierbij wordt gekeken naar de elementen en eigenschappen die overheersen in jouw lichaam. Het allerbeste is natuurlijk om een Ayurvedische arts te raadplegen, om erachter te komen welk type dosha bij jou overheerst.
Jouw type dosha kenmerkt jouw uiterlijke en innerlijke eigenschappen. Je dominante dosha geeft dan ook aan welk element het meest dominant aanwezig is in jou, en welke levensstijl hier goed bij past om niet uit balans te raken. Belangrijk hierbij is om te letten op het seizoen waarin jouw dosha centraal staat. Aha, dus dát werd er bedoeld met 'een levensstijl die gelijk opgaat met het ritme van de natuur'.
Vijf elementen
Elke dosha vertegenwoordig twee van de in totaal vijf elementen (aarde, vuur, water, lucht en ether). De dosha Vata staat voor ether en lucht, Pitta voor water en vuur en Kapha voor water en aarde. Wel is het zo dat ons lichaam bestaat uit alle vijf van deze natuurlijke elementen. We hebben ze namelijk allemaal nodig om optimaal te functioneren.
Welke type ben jij en waar moet je hierbij op letten volgens de Ayurvedische leefwijze? De volgende omschrijvingen helpen je alvast een klein beetje op weg.
Vata (lucht en ether)
Het Vata type is meestal te herkennen aan een tengere lichaamsbouw, waarbij de botstructuur goed zichtbaar is. Het zijn doorgaans beweeglijke types die gauw koud worden. Ook hebben zij een onregelmatige eetlust en hun energieniveau kan sterk stijgen, maar ook flink dalen. Hun energie komt dan ook in vlagen. Vaak zijn het creatieve types die zich gauw ergens instorten, maar hun taken niet altijd afmaken. Valkuilen voor Vata types zijn: twijfel, onzekerheid, angst en chaos in hun planning en gedachten. Lichamelijke gevolgen van een disbalans kunnen zijn: winderigheid, constipatie en krakende gewrichten.
Pitta (vuur en water)
Pitta types zijn meestal atletische lichaamstypen. Het Pitta type is soms te herkennen aan rood haar en veel pigmentatie in de huid, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Ze hebben een sterke eetlust, werken efficiënt, kunnen goed organiseren en zichzelf presenteren. Vaak zijn het leidinggevende personen. Valkuilen voor Pitta types zijn: opgekropte woede die tot uitbarstingen kunnen leiden. Ook jaloezie, eigenwijsheid en perfectionisme liggen op de loer. Lichamelijke gevolgen van een disbalans kunnen zijn: problemen met de spijsvertering en diarree.
Kapha (aarde en water)
Het Kapha type heeft meestal een rondere, zachte lichaamsbouw, vol en gezond haar en een gebit dat zich kenmerkt door sterke, witte tanden. Kapha types hechten zich aan tradities en zijn van nature zelf ook erg trouw en loyaal. Het zijn stabiele personen die niet houden van verrassingen of grote veranderingen. Valkuilen voor het Kapha type zijn dan ook dat zij zichzelf kunnen vergeten, doordat ze altijd naar anderen luisteren en voor hen klaarstaan. Ook zwaarmoedigheid, vermoeidheid en bezitterigheid zijn valkuilen. Lichamelijke gevolgen van een disbalans kunnen zich uiten in overgewicht, uitputting of een trage spijsvertering. Het is voor het Kapha dan ook noodzakelijk om in beweging te blijven, om niet uit balans te raken.
Deel dit artikel
